Dereköy Soy İsmi, Tarihi ve Soydaşlar

Geçmişten bu güne soyadımın nereden ve nasıl geldiğini soydaşlarımın kimler olduğunu ve tarihteki yerlerini merak etmişimdir. Bu merakımı gidermek için başta dedem Ethem Sadık Dereköy ile durum ile alakalı derinlemesine sohbetlerim olmuştur. Bu söyleşileri özetle yazıya aktarmak ve internet, sosyal medya üzerinde konu ile ilgili araştırmalarımı da paylaşmak istedim.

Ülkemizde soyadı kanunu 1934 yılında yürürlüğe girmiştir. Kimi aileler lakapları ile ilgili, kimileri karakterleri ile ilgili kimileri yaşadıkları yerlerle ilgili v.s soyisimlerini almışlardır.

Dedem, Dereköy soy ismimizin Ordu İlinin Aybastı İlçesine bağlı Armutlu köyündeki Dereköy mevkiinden geldiğini söylemiştir. Yine dedemin söylediğine göre dedemin dedesinin babası (dedem Yetim Ali diye bahsetmektedir) 1800 lü yılların ikinci yarısı olması gerek o zamanlardaki Mahmut Ağa denilen bir şahsa 5 yaşında evlatlık verilip himayesine girmiştir. Yetim Ali'nin anne ve babasının kimler olduğu, niye yetim kaldığı neden bu aileye verildiği ile ilgili bilgiye henüz sahip değilim. E-devletten bakabildiğimiz soy ağacında da bu bilgi maalesef görünmemektedir.

Mahmut Ağa, Dereköy mevkiinde yaşamaktadır. Kızı Servi ve evlatlık aldığı Ali'yi ileriki yıllarda evlendirmiştir. Buradan anladığım kadarıyla Mahmut Ağa'nın erkek çocuğu olmadığını tahmin ediyor ve Ali'yi bu yüzden evlatlık edindiği ve iç güveysi yaptığı çıkarımını yapıyorum. Benim soyum bunların çocuklarından biri olan 1891 doğumlu Hulusi dedemizden (dedemin dedesi) gelmektedir. Hulusi'nin kardeşlerinden biri olan Sadık, 1914 yılında gerçekleşen Sarıkamış harekatına katılmış ve bir daha dönmemiştir. Donarak şehit düştüğü düşünülüyor. (Ruhu şad olsun)

Dedemin babası (Mahmut Dedem) amcasının anısına ilk oğlu olan dedemin isminde Sadık ismini kullanmıştır. (Ethem Sadık)

Dedem Ethem Sadık Dereköy 1989-1999 yılları arasında Aybastı Esenli Merkez Mahallesi Muhtarlığı yapmış ilçeye emekleri geçmiş sevilen, saygın bir kişiliktir. Kendisi ile ilgili olarak detaylı ayrı bir yazı yazmayı planlıyorum.
Soydaşlarım zamanla Dereköy mevkiinden Aybastı ilçe merkezine doğru yerleşmişlerdir. Genel olarak Esenli Mahallesinde yaşamaktadırlar.

Remzi Efendi

Doğduğum ilçe olan Aybastı'nın tarihi kişiliklerinde de Dereköy soy ismi ile karşılaşıyoruz. 

Aşağıdaki bilgiyi Aybastı Kaymakamlığı'nın sitesinden aldım. İlçe ile ilgili detaylı tarihe buradan ulaşabilirsiniz. 

Aşağıdaki metinde geçen ilçe merkezi kurucularından olan Remzi Efendinin ailesinin soy isminin Dereköy olduğu biliniyor. Kaynak olarak edindiğim sosyal medya üzerinde takip ettiğim grubu oluşturan Mustafa Arslan'a teşekkür ederim.

Remzi Efendi ilçe merkezindeki tarihi Merkez Camiinin de yapılmasında da en büyük emeği olan kişi olarak bahsediliyor. (1911) Zamanına ve o anki nüfusa göre oldukça büyük ve etkileyici camiidir. İlçe halkının o bölgede toplanmasında bu gibi yapıların önemi büyüktür. Sonraki yıllardaki yapılaşma camii çevresinde olmuştur. Hatta ilçenin adına camii yanı denirmiş.

Dedemin anlattığına göre bu yıllarda Remzi Efendi ve grubu Sefalık tarafına akın akın geçmeye çalışan halkı Sefalık köprüsü üzerinde durdurup bir şekilde ikna etmişler ve nahiye merkezinin şuan ki ilçe merkezinde konuşlanmasına sebep olmuşlardır.

Remzi Efendi aynı zamanda Galatasaray Lisesi mezunudur. Maalesef genç yaşlarda vefat etmiştir. (1923)

1874 Yılında kaza yapıldığını gördüğümüz Aybastı’nın merkezinin belli bir yerde değil yöre ileri gelenlerinin merkezi idareye baskı ve etkileri sonucu Sefalık Köyü (Konak yanı) ile Esenli Köyü (Cami yanı) arasında yer değiştirdiği görülmüştür. Merkez bir ara 1854 yılında gelerek Sefalık’a yerleşen Hazinedar Oğulları’nın bulunduğu Sefalık’a geçmiş (burada halen mevcut olan tarihi hamamlar, fırınlar bu devirde yapılmıştır) Daha sonraki yıllarda (1900) ilçe ya da nahiye merkezi Esenli ağalarının etkinlikleri sonucu eski yerine geçmiş. İlçe merkezinin bugünkü yere kurulmasında Remzi Efendi ve Rüştü Efendi adlı kişiler önderlik etmişlerdir. Bugünkü Merkez Camii o yıllarda yapılmıştır. İlçemiz 1945 yılında ilçe olan Gölköy’e bağlı bir nahiye olarak kurulmuştur. İlçemizin ilçe olması 27 Haziran 1957 tarih ve 9644 sayılı Resmi Gazete' de yayınlanan 7033 Sayılı Kanunla kararlaştırılmış olup, 01.04.1959 ‘da ilçe olmuştur. 

 

Tahmini 1950 li yıllar - Şimdiki Reşadiye Caddesinden İlçe Merkezindeki Merkez Camii ye bakış

Dereköy Kardeşler (1910 lu yıllar) - Soldan Ahmet Hamdi Bey, Remzi Bey, Fehmi Bey

Forebears adlı internet sitesi, 11 milyon soy ismini haritalıyor. 2012 yılında başlayan bu proje, gazetelerde geçen soyadlarının, soy ağaçlarının kayıtlı olduğu web sitelerinin ve bazı ücretli kaynaklarının verilerini alıyor. Doğruluğundan kesin emin değilim ama genel bilgi verme açısından faydalı görünüyor. Dereköy soy ismini Türkiye ve Dünya genelinde arattığımda aşağıdaki veriler karşıma çıktı. Ülkemizde genel olarak Ordu, Ankara ve İstanbul'da sık görünüyor. Türkiye'den başka Almanya, Avusturya ve İngilterede de görünüyor.

Bu yazıyı okuyup içeriğini daha da geliştirmek için katkıda bulunmak isteyenler olursa oldukça memnun olurum. Bunlar kısıtlı olan bilgilerdir. Geçmişte keşke olabildiğince yazıya geçirilseydi şuanda daha zengin bir içeriğe sahip olurduk.